Yavaş salınımlı gübreler, besin maddelerini kontrollü bir şekilde ve uzun süreli olarak serbest bırakan gübrelerdir. Kuraklık, az sulama ya da verimsiz toprak gibi zorlu koşullarda bitkiyi dengeli besleme avantajı sağlar.
🌾 Yavaş Salınımlı Gübre Çeşitleri
1. Kaplamalı Gübreler (Controlled-Release Fertilizer – CRF)
- Besin maddeleri polimer, kükürt veya reçine ile kaplanır.
- Kaplama çözündükçe besin açığa çıkar.
🟢 Örnekler:
- Osmocote®
- Nutricote®
- Poly üre (Kaplamalı Üre)
2. Organik Kaynaklı Yavaş Salınımlılar
- Bitki veya hayvan atıklarından elde edilen, doğal yapıda gübrelerdir.
🟢 Örnekler:
- Kompost
- Ahır gübresi
- Yavaş ayrışan kemik unu, kan unu
3. İnorganik – Kimyasal Modifiye Gübreler
- Kimyasal yapıları gereği çözünmeleri yavaştır.
🟢 Örnekler:
- IBDU (Isobutylidene Diurea)
- CDU (Crotonylidene Diurea)
- Magnezyum amonyum fosfat (Struvite)
🌿 Bitki ve Toprak İçin Faydaları
| FAYDA | AÇIKLAMA |
|---|---|
| 💧 Suya karşı daha dayanıklıdır | Kuraklıkta toprakta uzun süreli besin sağlar |
| 🧠 Bitkiyi kontrollü besler | Ani büyüme/şok yaşanmaz |
| 🪱 Toprak yapısını bozulmaz | Tuz yükü oluşturmaz |
| 🕰️ Daha az gübreleme ihtiyacı | 3-6 aya kadar etki süresi olabilir |
| 📉 Besin kayıpları azalır | Yıkanma ve buharlaşma daha az olur |
| 🌍 Çevre dostudur | Nitrate sızıntısı gibi sorunları azaltır |
👨🌾 Ne Zaman Kullanmalı?
- Sulamanın az olduğu kurak alanlarda
- Bitkinin tüm sezon boyunca beslenmesi gerektiğinde
- Toprağın yapısal bozulmalara açık olduğu yerlerde
Yavaş Salınımlı Ürenin Bitki ve Toprağa Yararları Nelerdir?
Yavaş salınımlı üre, özellikle azot kayıplarını azaltmak ve bitkiyi uzun süreli dengeli beslemek amacıyla kullanılan çok değerli bir gübre türüdür. Kuraklık dönemlerinde veya yoğun tarım yapılan bölgelerde hem ekonomik hem çevresel avantaj sağlar.
🌱 Yavaş Salınımlı Ürenin Bitki ve Toprak İçin Faydaları
| FAYDA | AÇIKLAMA |
|---|---|
| 🕰️ Azot uzun süreli salınır | Bitki ihtiyacı oldukça azot alır, büyüme dengelenir. |
| 🌡️ Toprak sıcaklığına duyarlıdır | Salınım hızını hava koşullarına göre ayarlar. |
| 🌾 Kök yakma riski daha düşüktür | Aniden yüksek azot vermez, güvenlidir. |
| 💧 Kuraklıkta azot kaybı minimumdur | Yıkanma (leaching) ve buharlaşma (volatilization) azalır. |
| 🌍 Çevreye daha duyarlıdır | Toprağa ve yer altı suyuna az zarar verir. |
| 💸 İşçilik ve uygulama sayısı azalır | Daha seyrek gübreleme yeterli olabilir. |
📦 Yavaş Salınımlı Üre Türleri
1. Kaplamalı Üre (Polymer or Sulfur Coated Urea)
- Dış yüzeyi reçine, kükürt ya da polimerle kaplıdır.
- 2-3 aya kadar yavaşça çözünür.
2. Kimyasal Modifiye Üre
- Molekül yapısı değiştirilmiş, çözünmesi doğal olarak geciktirilmiştir.
- Örnek: IBDU (Isobutylidene Diurea), CDU (Crotonylidene Diurea)
🏷️ Piyasadaki Örnek Markalar
| Marka / Ürün Adı | Özellik |
|---|---|
| Osmocote® | Polimer kaplı, uzun süreli salınım |
| ESN® (Environmentally Smart Nitrogen) | Polimer kaplı yavaş salınımlı üre |
| Agrocote® | Kontrol salınımlı azotlu gübre |
| Koch’s Duration® | Farklı süreli salınım seçenekleri sunar |
| EuroChem ENTEC® | Nitrifikasyon inhibitörlü yavaş salınım |
| NitroSlow® | Türkiye’de de yaygınlaşan yerli veya ithal kaplamalı üre markalarından |
📌 Kullanım Tavsiyesi:
- Fidelerin ilk gelişim döneminde çok etkili
- Mısır, buğday, pamuk, meyve ağaçları gibi uzun süreli gelişen ürünlerde tercih edilmeli
- Toprak analizine göre doz ayarı yapılmalı (her toprakta aynı hızda çözünmeyebilir)
Yavaş salınımlı üre, bitkinin ilk gelişim dönemlerinde, yani kök gelişiminin başladığı ve azot ihtiyacının yavaş yavaş arttığı safhalarda uygulanmalıdır. Bu sayede bitki, ihtiyacı olan azotu düzenli ve uzun süreli bir şekilde alır.
🌿 Uygulama İçin En Uygun Dönemler
✅ Ekim Öncesi veya Ekimle Birlikte
- Toprağa karıştırılarak veya bant halinde uygulanabilir.
- Bitkinin kök gelişimiyle birlikte yavaş yavaş çözünerek azot sağlar.
- Tahıllar (buğday, arpa), mısır, pamuk, sebzeler için idealdir.
✅ Fide Dikimiyle Birlikte
- Özellikle sebze ve meyve fidanlarında, fide dikiminden hemen önce veya sonra uygulanabilir.
- Bitkinin kök sistemi geliştikçe azot ihtiyacı karşılanır.
✅ Gelişim Başlangıcı (Vejetatif Dönem)
- Yaprak ve gövde gelişiminin hızlandığı erken dönemlerde, kontrollü azot sağlayarak ani büyüme şoklarını engeller.
- Bağ, zeytin, meyve ağaçları gibi çok yıllık bitkilerde de erken ilkbaharda uygulanabilir.
🚫 Ne Zaman Uygulanmamalı?
- Hasada yakın dönemde ➤ Besin salınımı geç olacağından işe yaramaz.
- Çok soğuk havalarda ➤ Toprak sıcaklığı düşükse çözünme yavaşlar.
- Sık sık sulanan veya yağışlı dönemlerde ➤ Kontrollü çözünmesi bozulabilir (eğer kaplama zarar görürse).
🎯 Kısaca Hatırlayalım:
🕰️ “Ne kadar erken, o kadar dengeli.”
🌱 Bitkinin azotu ihtiyaç duyduğu döneme paralel yavaş salınım sağlanmalıdır.
📈 Bu sayede güçlü kök, sağlıklı gövde ve verimli bir sezon elde edilir.
Bitkilerde Hangi Dönemlerde Yavaş Salınımlı Üre Kullanılmalı?
Biber
- 📅 Uygulama Zamanı: Fide dikiminden 1 hafta önce veya dikim sırasında
- 📌 Yöntem: Toprağa bant şeklinde veya fide çukuru altına 5-7 cm derine
- 💡 Not: Çiçeklenmeden önce ilave azot gerekebilir, ancak yavaş salınımlıysa bu yeterli olabilir.
🥔 Patates
- 📅 Uygulama Zamanı: Dikimle birlikte, ilk boğaz doldurma dönemine kadar
- 📌 Yöntem: Sıra aralarına veya patates altına uygulanabilir
- 💡 Not: Yumru gelişimi için erken azot önemlidir. Fazla azot, yumruyu geç olgunlaştırır.
🫒 Zeytin
- 📅 Uygulama Zamanı: İlkbahar başında (Mart – Nisan)
- 📌 Yöntem: Damla sulama çevresine serpiştirip toprağa karıştırılmalı
- 💡 Not: Yıllık tek uygulama genellikle yeterlidir, salınım süresi 2-3 ay olmalı
🌰 Ceviz
- 📅 Uygulama Zamanı: Tomurcuk kırılması öncesi (Mart)
- 📌 Yöntem: Ağaç taç izdüşümüne, 10-15 cm derinliğe
- 💡 Not: Azot ihtiyacı fazladır; salınım süresi uzun olan gübre tercih edilmeli
🌿 Fasulye
- 📅 Uygulama Zamanı: Ekimle birlikte veya hemen öncesi
- 📌 Yöntem: Toprağa karıştırılarak
- 💡 Not: Aşırı azot çiçeklenmeyi geciktirebilir, doz kontrollü olmalı
🍅 Domates
- 📅 Uygulama Zamanı: Fide dikiminde, gelişme başında
- 📌 Yöntem: Fide altına, 5-7 cm derinliğe
- 💡 Not: Sebze tarlalarında yavaş salınımlı üre, hızlı gelişim ve daha yeşil bitki sağlar
🌾 Buğday
- 📅 Uygulama Zamanı: Ekim sırasında veya kardeşlenme öncesi (Kasım – Aralık)
- 📌 Yöntem: Serpme veya mibzerle tohumla birlikte
- 💡 Not: Kardeşlenme döneminde kontrollü azot, yatmayı önler, başak sayısını artırır
🎯 Özetle:
| Ürün | Zaman | Uygulama Yeri / Not |
|---|---|---|
| Biber | Dikim zamanı | Fide altına |
| Patates | Dikimle | Sıra arası/toprağa |
| Zeytin | İlkbahar başı | Taç çevresine |
| Ceviz | Tomurcuk öncesi | Ağaç çevresi |
| Fasulye | Ekim zamanı | Toprağa karıştır |
| Domates | Dikimde | Fide altına |
| Buğday | Ekim / kardeşlenme | Tohumla birlikte |
